kliknij na zdjęcie, aby powiększyć.
kliknij na zdjęcie, aby powiększyć.
kliknij na zdjęcie, aby powiększyć.
Przestały być potrzebne, więc porzucone z każdym rokiem tracą – lub też już straciły – charakterystyczne stożkowe dachy, a ich wnętrza, pozbawione zbiorników i rur doprowadzających niegdyś wodę, toną w śmieciach.
A przecież owe wieże ciśnień to nie tylko świadectwa ważnego etapu rozwoju infrastruktury komunalnej, ale czasem także smaku artystycznego ich budowniczych. Potrafili oni połączyć funkcjonalność brył wież z ich specyficznymi, często obficie zdobionymi detalami technicznymi.
Niestety – obrazy romantycznych ciuchci, pobierających z wielkich kranów zapas wody do tendrów – to już przeszłość. Podobnie w niebyt odeszło też wiele lokalnych torowisk, po czym obiekty ich byłych przystanków zamieniono na domy mieszkalne.
Miejscowością, mogącą poszczycić się swoistą perełką wśród ocalonych wież ciśnień, jest Jankowa Żagańska. Po roku 1945 wieś nosiła najpierw nazwę Łukowice, ale już w roku 1947 została przemianowana na Jankową Żagańską. Jej zabudowania stoją w sąsiedztwie rzeczki Lubatki.
W latach 1786 – 1787 we wsi istniał dwór, był folwark, funkcjonował też młyn wodny. Wśród sześćdziesięciu pięciu mieszkańców dziesięciu zaliczono do tak zwanych zagrodników. Niegdyś wobec braku własnej kaplicy wszyscy uczęszczali do świątyni w pobliskich Mirostowicach. Dopiero od 23 września 2000 roku Jankowa Żagańska ma własny, rzymsko-katolicki kościół, wzniesiony głównie dzięki staraniom mieszkańców. Służy on wiernym pod wezwaniem świętego Stanisława Kostki.
Od zarania dziejów tej osady często zmieniali jej włodarze. W 1840 roku Jankowa Żagańska stanowiła dobra książęcej komory żagańskiej księżnej von Talleyrand, de domo księżniczki kurlandzko-żagańskiej. W tym czasie we wsi funkcjonował ziemiański folwark, spory tartak, młyn wodny i okazała karczma.
W okolicach Jankowej Żagańskiej wcześnie odkryto pokłady węgla brunatnego. Jego przemysłowe wydobycie prowadziły niegdyś dwie kopalnie, zlokalizowane na północ od wsi.
Należały one do tutejszej fabryki dachówek Zeipauer Dachstein und Braunkohlenwerke A.G. Jeszcze niedawno na jej miejscu funkcjonowała Ceramika Budowlana Wienerberger. Obecnie znikają resztki jej zabudowań.
To opodal nich, blisko stacji kolejowej, stoi wspomniana wieża ciśnień. Swoim oryginalnym wyglądem znacznie odbiega od innych budowli o podobnym przeznaczeniu. Ten nieczynna obiekt stanowi obecnie cenny zabytek Jankowej Żagańskiej.
Jest stosunkowo młody, oddano go bowiem do użytku w 1923 roku. Budowlę zrealizowano w stylu ekspresjonistycznym, niezwykle rzadko stosowanym przy wznoszeniu wież ciśnień. To dzieło Otto Bartninga, awangardowego architekta niemieckiego, zmarłego w roku 1959.
W 2012 roku wieża trafiła do rejestru zabytków. Wyremontowano wówczas jej dach, co spowolniło degradację niszczejącej konstrukcji.
Warto tu wspomnieć, iż już połowie dziewiętnastego wieku wielkie zmiany przyniosła Jankowej Żagańskiej docierająca na Dolny Śląsk era kolei żelaznej. W 1843 roku król Fryderyk Wilhelm podpisał koncesję na budowę nowego torowiska, prowadzoną przez spółkę o nazwie Dolnośląska Kolej Boczna. Wiosną roku 1845 ruszyły prace na całej, tak zwanej Odnodze Dolnośląskiej. Próbny pociąg z Legnicy do Żar sprawdził gotowy szlak 5 lipca 1846 roku.
Oficjalne otwarcie nowej linii nastąpiło jednak 1 września, zaś pierwszy skład relacji Berlin - Wrocław przejechał przez Jankową Żagańską 13 września.
1 października 1846 roku zainaugurowano ruch na drugiej linii Odnogi Dolnośląskiej, z Jankowej Żagańskiej do Głogowa. Opodal wsi powstała stacja węzłowa, w latach osiemdziesiątych dziewiętnastego wieku mająca już solidne, murowane obiekty dworcowe.
W 1895 roku doprowadzono tu następne połączenie o charakterze lokalnym, wiodące do Przewozu. W Jankowej Żagańskiej zbiegały się więc trzy linie kolejowe.
To tędy w 1919 roku przejeżdżały transporty polskich żołnierzy generała Hallera, udających się do Ojczyzny z Francji. W latach 1936-1939 kursowały tu pociągi, prowadzone wagonami motorowymi. Przez Jankową Żagańską transportowano w głąb III Rzeszy zranionych na wschodnim froncie żołnierzy niemieckich. Tu ci z nich, którzy nie wytrzymali trudu ostatniej podróży, pozostało na zawsze. W ostatnich dniach wojny torowiska zostały częściowo zniszczone.
Dzisiaj lokalna stacyjka od czasu do czasu nadal służy podróżującym koleją. Ale także tu dają o sobie znać zmiany, wprowadzane w dziedzinie współczesnego transportu.
